با قرار گرفتن انژکتور در اتومبيل‌هاي امروزي قطعات الکترونيکي ديگري نيز با آن‌ در سيستم کنترلي اتومبيل به‌وجود آمدند. ECU يکي از مهمترين قطعات الکترونيکي است که نقش هدايت و کنترل يک خودروي انژکتوري را بر عهده دارد. به‌دليل وظيفه مهم اين قطعه قصد داريم که بيشتر با آن آشنا شده و با وظايف و چگونگي عملکرد آن و همچنين شرکت‌هاي معروف سازنده ECU آشنا شويم.

ECUچيست؟

ECU مخفف Electronic Control Unit يا واحد کنترل الکترونيک مي باشد و همان‌طور که مي‌دانيد خودروهاي انژکتوري بدليل عملکرد بهتر و توانايي پاس کردن استانداردهاي آلودگي، بطور کامل در تمام دنيا جايگزين خودروهاي کاربراتوري شده‌اند و مغز اين سيستم ECU مي‌باشد.

ECU با توجه به سنسورهايي که به موتور متصل است وضعيت و شرايط خودرو را تحليل کرده و پاسخ‌هاي لازم را به خروجي‌ها که عبارتند از: انژکتورها، جرقه زن‌ها و ... اعمال مي‌کند. سنسورهاي کيت‌هاي انژکتوري مختلف هستند که هر چه تعداد آنها بيشتر باشد ECU بهتر مي‌تواند شرايط موتور را درک کند.
از جمله سنسورهاي مهم خودروهاي انژکتوري عبارتند از:

    سنسور دور يا RPM
    سنسور فشار داخل مانيفولد يا MAP
    سنسور دريچه گاز يا TPS
    سنسور دماي آب يا CTS
    سنسور دماي هوا ATS
    سنسور اکسيژن يا لاندا
    سنسور ضربه

اين قطعه يک ميکرو کامپيوتر است که به کمک سنسورها و با تعيين شرايط لحظه‌اي موتور به يک سري عمل کننده يا فرمان‌برهاي نصب شده بر روي موتور فرمان دهد تا از اين طريق، زمان و مدت پاشش سوخت، زمان جرقه و فراهم‌سازي شرايط مناسب براي ايجاد احتراق را در داخل سيلندرها تامين کند. اين ميکروکامپيوتر نيز مانند ديگر همنوعان خود شامل CPU، حافظه و برنامه‌ريز است.

در داخل ECU دو نوع حافظه موجود است:

    حافظه موقت:

    اين نوع حافظه با قطع برق باطري از بين مي‌رود اما مجددآ قابل استحصال است. به روش برگرداندن حافظه، روش تجديد حافظه و يا Initialize مي‌گويند.
    حافظه موقت شناسايي استپ موتور، دنده‌ها و حالات عملي موتور و محاسبات لحظه‌اي براي تنظيمات لحظه‌اي را به عهده دارد و محلي براي نگهداشت معايب موقت و دائم سيستم انژکتور است.

    تذکر: اگر هر يک از سه کار زير را انجام دهيد حافظه موقت موجود در ECU پاک شده و خودرو تا مدتي به دليل از دست دادن برخي از پارامترهاي لحظه‌اي موتور بد کار مي‌کند:
        جدا کردن کابل باطري بيش از 15 دقيقه
        جدا کردن سوکت هاي ECU بيش از 15 دقيقه
        جدا کردن سوکت رله دوبل در خودروهاي غير مولتي‌پلکس و سوکت‌هاي BSM در خوردوهاي مولتي‌پلکس بيش از 15 دقيقه
    در چنين حالتي بايد خودرودوباره تجديد حافظه شود. در اين حالت خودرو سکته‌هاي بي‌دليل و نابه‌هنگام نموده و در هنگام تعويض دنده و به خصوص در هنگام معکوس کشيدن راننده احساس مي‌کند که خودرو لحضه‌اي دچار مکث مي‌شود. البته اين در خودرو هاي نو زياد محسوس نيست ولي در هر صورت تجديد حافظه ECU کاملآ مفيد خواهد بود.

    روش تجديد حافظه ECU:
    اصولآ با توجه به اين‌که در کارخانه‌هاي مختلف روش‌ها و متدهاي مختلفي براي توليد وجود دارد و نيز نظر به استفاده خودرو در کشورها و مناطق مختلف با شرايط متفاوت، در ECU نوعي قابليت سازگاري و يکسان‌سازي وجود دارد که اين توانايي بر مبناي چهار عنصر ذيل پايه‌گذاري مي‌شود:
        سنسور اکسيژن
        سنسور موقعيت دريچه گاز
        سنسور ضربه
        استپ موتور

    براي انجام عمليات تجديد از روش پيشنهادي شرکت پژو به شرح زير استفاده مي‌کنيم:
        سوئيچ را به مدت حداقل 10 ثانيه ببنديد
        سوئيچ را به مدت حداقل 10 ثانيه باز کنيد
        خودرو را روشن کنيد و به مدت حداقل 10 ثانيه گاز ندهيد
        دنده ها را يک به يک معرفي کنيد.
    
    حافظه دائم:

    اين نوع حافظه که مانند سيستم‌عامل و Setup کامپيوترهاي PC است و با قطع برق از بين نمي‌رود؛ اما در صورت خراب شدن ديگر قابل برگشت نبوده و مي‌توان گفت ECU سوخته است. حافظه دائم شامل جدول بزرگي به نام Look up table است که در اين جدول به مانند جدول ضرب رديف‌ها و ستون‌ها و خانه‌هايي وجود دارد. با اين تفاوت که تعداد رديف‌ها و ستون‌هاي اين جدول از عدد دو بيشتر بوده و تعداد آن برابر تعداد سنسورهاي موجود در سيستم موتور مي‌باشد. 


 مواردي که براي حفاظت از ECU نبايد انجام دهيد:

    جدا کردن کابل باطري هنگامي که خودرو روشن است:
    همان‌طور که مي‌دانيد ولتاژ توليدي دينام حدود 14 ولت است اما بايد دانست که اين ولتاژ، ولتاژ متوسط توليدي دينام است. پيک توليد ولتاژ دينام بر حسب دور موتور و بار گرفته شده از دينام، متغير بوده و گاهي اوقات به 16 ولت نيز مي‌رسد. در حالت عادي که کابل‌هاي باطري متصل است اين نوسان به خاطر خاصيت خازني باطري تعديل مي‌شود اما اگر کابل باطري در هنگام روشن بودن خودرو باز شود، اين نوسانات مي‌تواند بر روي قسمت‌هاي حساس خودرو (کليه کنترل يونيت‌هاي الکترونيکي) تاثير نامطلوب داشته باشد. حداکثر قدرت تحمل نوسان ولتاژي اين قطعه به طور استاندارد 16 ولت است. اگر هنگامي که خودرو روشن است کابل باطري را جدا کنيم به طور حتم ريسک سوختن ECU وجود دارد! طبيعي است که با توجه به قيمت زياد آن، اين کار عاقلانه به نظر نمي‌رسد.
    امتحان جرقه از روي واير شمع با اتصال آن به بدنه:
    وقتي سر شمع‌ها را مي‌کشيد و براي امتحان برق ارسالي به سر شمع ها توسط واير مربوطه به بدنه جرقه ايجاد مي‌کنيد، ممکن است که مقدار جريان نابهنگام غير قابل کنترلي را در ثانويه کويل ايجاد کنيد. برق ثانويه کويل با برق سيم پيچ اوليه آن داراي تاثير متقابل هستند. اوليه کويل نيز برق خود را مستقيمآ از ECU مي‌گيرد. اين کار ممکن است موجب ايجاد نوسانات برق در شبکه برق خودرو و اسيب رسيدن به قسمت‌هاي حساس به‌خصوص ECU شود.
    توجه: در صورت تمايل به چک کردن برق سر شمع‌ها از يک شمع فيلرگيري شده يدک استفاده کنيد تا ميزان جريان دهي ثانويه کويل تحت کنترل باشد.
    آب زدن به ECU:
    اگر پشت جعبه اين قطعه را باز کنيد خواهيد ديد که براي جلوگيري از نفوذ آب؛ قسمت فيبر مدار چاپي و حتي پين‌هاي داخلي با ماده‌اي موم مانند پوشيده شده اما در هر صورت پين‌هاي نري خارجي سوکت ECU بدون محافظ هستند و خيس شدن آنها موجب اتصال کوتاه خارجي شده و ممکن است به احتمال بالا به ECU آسيب برسد.
    دست زدن به پين‌هاي ECU:
    يکي از مواردي که اغلب با آن ناآشنا بوده و يا مورد غفلت قرار مي‌گيرد دست زدن به پين‌هاي ECU است که به دليل ريسک الکتريسيته ساکن بدن مي‌تواند موجب آسيب زدن‌هاي جدي به آن شود. الکتريسيته بدن گاهي اوقات تا هزارها ولت مي‌تواند بالا برود.
    در صورتي که مي‌خواهيد قدرت برق موجود در بدن خود را درک کنيد آزمايش زير را انجام دهيد:
    يک فازمتر برق شهر را برداشته و آن‌را به دري آهني که رنگ نخورده باشد بزنيد؛ پاي خود را به آرامي بر روي فرش بکشيد؛ فازمتر به راحتي روشن شده و اگر اين کار را ادامه دهيد به طور دائم روشن مي‌ماند! (در اين حالت بايد جوراب به پا داشته باشيد). حال همان فازمتر را به پريز برق منزل بزنيد فازمتر دوباره روشن مي‌شود. در کدام حالت روشنايي فازمتر بيشتر است؟ و نيز مي‌دانيد که جرقه‌اي که گاهي اوقات بين دست شما و اشيا فلزي مانند درب زده مي‌شود مي‌تواند بيش از چند هزار ولت پتانسيل داشته باشد؟

سازندگان معروف ECU:

    شرکت Bosch آلمان: اين شرکت بهترين و معروف‌ترين سازنده ECU و کيت انژکتوري در دنيا مي‌باشد و در اغلب خودروهاي پيشرفته جهان نشاني از آن را مي‌توان يافت. چند مدل از زانتيا موجود در ايران داراي کيت انژکتوري Bosch مي‌باشد.
    شرکت Delco آمريکا: اين شرکت يکي از قديمي‌ترين شرکت‌هاي سازنده ECU مي‌باشد و ECU آن در اغلب خودروهاي آمريکايي بخصوص خودروهاي شرکت GM يا جنرال موتورز بکار رفته است. مانند کاديلاک، پونتياک و... همچنين در خودروهاي دوو کره مانند دوو ESPERO.
    شرکت Ford آمريکا: اين شرکت سازنده خودرو، سازنده ECU البته براي خودروهاي فورد مي‌باشد و اولين بار ايده کنترل تطبيقي يا خود-يادگير در خودروهاي اين شرکت عملا پياده‌سازي شد.
    شرکت Siemens آلمان: فعاليت اين شرکت گرچه به اندازه رقيب آلماني آن يعني Bosch نيست اما ECUهاي خوبي مي‌سازد. ECU پرايد انژکتوري موجود در ايران طراحي اين شرکت است.
    شرکت Magneti Marelli ايتاليا: اين شرکت در اروپا محبوبيت زيادي داشته و بر روي اغلب خودروهاي اروپايي کيت آن نصب است. به عنوان مثال خودروهاي فيات مدل PUNTO و فولکس واگن مدل GOLF IV، مزدا ???.
    شرکت Sagem فرانسه: بر روي اغلب ماشين‌هاي فرانسوي ECU اين شرکت نصب است. بنابراين پژو ???، مدل‌هايي از زانتيا؛ همچنين خودروهاي ايراني مانند سمند و پيکان انژکتوري.
    شرکت Nippon Denso ژاپن: اين شرکت توسط شرکت تويوتا تاسيس شده و بخش عمده سهام آن را دارا مي‌باشد البته ? درصد سهام آن متعلق به شرکت Bosch است. ECU اغلب خودروهاي تويوتا (مانند تويوتا لندکروز) و برخي خودروهاي ژاپني مانند نيسان، هوندا، سوزوکي و ... متعلق به اين شرکت مي‌باشد.

تعميرات ecu